КГКП "Ясли-сад №11"

"Балаға соғыс туралы қалай айту керек"
Ұлы және жарқын мереке-Жеңіс күні жақындап келеді! Бүкіл әлем бойынша миллиондаған адамдар күткен мереке. Бұл мерекенің қымбат бағасы-фашизмнің көптеген құрбандары, әйелдердің, аналар мен балалардың көз жасы. Біздің аталарымыз бен арғы аталарымыз ХХ ғасырдың ең сұрапыл соғысында төтеп беріп, жеңіске жете алды, олар бүкіл әлемге қауіп төндіретін қайғы – қасіретті-фашизмді тоқтатты. Ұлы Отан соғысы туралы фильмдер, Dow-да білім беру сабақтары, ардагерлермен кездесулер, ертеңгіліктер және ардагерлерге арналған қойылымдар-мұның бәрі баланы таң қалдырады: бұл соғыс деген не, оның аяқталуы жеті онжылдыққа жуық тойлануда?
Баланың осы жұмбақ оқиға туралы білім ала алатын ең сенімді көзі - отбасы. Міне, күтпеген жерден маңызды және қиын міндет туындайды: балаға Ұлы Отан соғысының не екенін және оның басқа соғыстардан қалай ерекшеленетінін қалай түсіндіруге болады.
Бір қарағанда, бұл міндет қарапайым болып көрінеді, іс жүзінде баланың дүниетанымы мен көзқарасы ересек адамның дүниетанымынан өте ерекшеленеді. Сондықтан бала сіздің әңгімеңіздің мәні мен мағынасын түсінуі үшін көп нәрсені бөлек түсіндіруі керек.
Әрине, соғыс туралы бір уақытта айту мүмкін емес, және сіз мезгіл-мезгіл осы тақырыпқа оралып, балалардың сұрақтарына жауап бересіз, бала есейген сайын көбірек сөйлесесіз. Баланың соғыс тақырыбына деген қызығушылығын ояту үшін оған айналасындағы өткеннің дәлелдерін көрсетіңіз. Егер сіздің туыстарыңыз бен таныстарыңыздың арасында, әрине, ең жақсы әңгімелесушілер болып табылатын ардагерлер болмаса да, сіз балаға естелік мемориалдарды көрсете аласыз, Мәңгілік от әрдайым жанып тұрады деп айта аласыз, соғыста қаза тапқандарды еске аласыз.
Соғыс туралы тікелей айтпас бұрын, балаға әлемде көптеген елдер бар екенін еске түсіріңіз немесе айтыңыз, оларды әртүрлі тілдерде сөйлейтін әр түрлі адамдар мекендейді. Егер соғысты өз көзімен көрген әжелер мен аталар тірі болса, сіз жақсылықты пайдалымен біріктіре аласыз – оларға барып, соғыс күндерінің естеліктерін тыңдай аласыз. Осылайша сіз балаңыздың көкжиегін кеңейтіп қана қоймай, оған ата-әжелеріңізді мақтан тұтуға және құрметтеуге мүмкіндік бересіз.
Кішкентай балалармен сөйлескенде, әрине, соғыстың қасіреттері, концлагерьлер туралы егжей-тегжейлі айтудың қажеті жоқ. Сіздің міндетіңіз – баланы невроздар мен қорқыныштарға тамақ беру арқылы қорқыту емес, ағарту. Ленинградты қоршау туралы айтатын болсақ, егжей-тегжейлі айтудың қажеті жоқ, фашистер қалаға кіре берістерді жауып тастады, сонда тамақ жеткізілмеуі керек, ал қала тұрғындары аштыққа мәжбүр болды.
Балаға түсіндіруіңіз керек бірінші нәрсе - соғыс қимылдары үшін арнайы орын жоқ. Ұрыс алаңы жер бетіндегі кез-келген жер болуы мүмкін, ол елді мекен немесе елді мекен болсын. Фронт - бұл барлық ұрыс алаңдарының жиынтығы. Майдан қай армияның алға жылжуына және соған сәйкес шегінуіне байланысты бір бағытта немесе басқа бағытта жылжиды. Алдыңғы сызық-бұл әскерлер басқаратын аумақтарды бөлетін картадағы сызық. Бірақ іс жүзінде жерде сызылған немесе бағандармен белгіленген сызықтар жоқ.
Артқы жағы да арнайы орын емес, тек алдыңғы сызықтан алыс орналасқан аумақтар.
Бала соғыста тек сарбаздар мен партизандар күресетініне сенімді. Сарбаздар-бұл елді қорғау үшін армияда оқыған адамдар (немесе жау армиясында шет елдерге шабуыл жасауға үйретілген). Партизандар-қандай да бір себептермен әскерге алынбаған, бірақ елді қорғағысы келетін адамдар. Жауынгерлер жаумен бетпе-бет соғысады, партизандар орманнан шабуыл жасап, бұталар мен ағаштардың артына тығылады. Елдің қалған тұрғындары соғыс қимылдарына қатыспайды. Балаға майданға кететін сарбаздар-бұл өз отбасыларын қорғауға барған елдің ең қарапайым азаматтары екенін айтыңыз.
Партизандар дегеніміз-майданға жақындағанда қашып кетудің орнына, айналадағы ормандарда жасырынып, жаумен күресуге өз үлестерін қосқан адамдар.
Бүкіл ел бойынша - тіпті тылда, тіпті майдан далаларында - адамдар армияны қажетті қару-жарақпен, жабдықтармен қамтамасыз ету үшін бар күшімен жұмыс істеді. Ересектер мен қарттар ғана емес, тіпті үлкен балалар да жұмыс істеді. Кішкентайдан үлкенге дейін бүкіл ел өзінің күштері мен мүмкіндіктеріне қарай осы соғысқа қатысқанын түсіндіріңіз. Сондықтан жеңіс тек армияның ғана емес, бүкіл елдің еңбегі.
Бала соғысты бастаудың ерекше себептері қажет емес екеніне сенімді. Дұшпандар жау болғандықтан шабуыл жасайды. Олар жеткілікті қару мен сарбаздарды жинап, шабуыл жасады. Бұл жау үшін табиғи мінез-құлық, басқаша айтқанда, жау мүмкін емес. Кез - келген жаудың мақсаты-басқа елдерді жаулап алу. Бұл жаулап алу үшін бала ойламайды. Адамдар көздің және Шаштың түсі, мұрынның пішіні үшін өлтірілді. Аты үшін. Ұлты үшін. Нацистер өмір сүруге лайықсыз деп санайтын ұлттардың адамдарын өлтіргендіктен, олар өз аттарын алды. Нәтижесінде қауіп бүкіл әлемге қауіп төндірді. Әр елде нацистер өлтіргісі келетін адамдар болды. Сондықтан бұл соғыста жеңіске жету бүкіл әлем үшін, әсіресе біздің еліміз үшін өте маңызды.
Соңында, соңғысы-талқылау реті бойынша, бірақ маңыздылығы бойынша емес - балаға түсіндірілуі керек мәселе. Неліктен соғыс Ұлы Отан деп аталады.
Жауап ересек адам үшін айқын болғанымен, бала әр сөздің шығу тегін түсіндіруі керек. Атаудың шығу тегін өзіңіз түсіндірмеуге тырысыңыз, бірақ балаға "Отан" сөзінің мағынасын түсіндіріп, соғыстың неге осылай аталатынын ойлауға шақырыңыз. Бұл әңгіме нәтижелерін біріктірудің және баланың сіздің әңгімеңізді дұрыс түсінгеніне көз жеткізудің өте жақсы тәсілі.
Біздің қаламыздағы құлаған сарбаздардың мемориалдары мен ескерткіштеріне барыңыз, балаңызбен бірге олардың қабірлеріне гүл шоқтарын қойыңыз. Ата-әжелеріңізді баланың үйде немесе сіздің көмегіңізбен жасай алатын мерекелік ашықхаттармен құттықтауды ұмытпаңыз. Жеңімпаздардың құрметіне кешкі салют сіздің соғыс және соғыс уақыты туралы әңгімеңізді қорытындылайды.
Жылдар өтеді. Сіздің есейген балаңыз балаларын тізесіне отырғызып, оларға соғыс туралы айтып береді. Тарих біздің балаларымызда өмір сүруді жалғастырады.

Ата-аналарға кеңес: балаларға соғыс туралы қалай айту керек
- Соғыс туралы қарапайым, қысқа тілде айту керек. Бала неғұрлым жас болса, ақпарат неғұрлым түсінікті және қол жетімді болуы керек.
-- Бәрін бірден айтуға тырысудың қажеті жоқ. Әңгімені бірнеше бөлікке бөлген дұрыс. Мұражайда қару – жарақ туралы, ескерткіштегі ерлік туралы, Алғыс айту туралы – ардагерге сыйлық жасау.
- Үлкен балалар соғыстың кейбір нюанстары туралы мүмкіндігінше шынайы ақпарат беруі керек. Ата-ана жағымсыз сұрақтарға дайын болуы керек. Егер бірден жауап бергісі келмесе, балаға бәрін білетінін ескертіңіз, бірақ кейінірек.

"Как рассказать ребенку о войне"
    Приближается великий и светлый праздник – День Победы! Праздник, который ждали миллионы людей по всему миру. Дорогая цена этого праздника – многочисленные жертвы фашизма, слезы жен, матерей и детей. Наши деды и прадеды смогли выстоять и победить в самой жестокой войне XX века, они остановили беду, грозившую всему миру – фашизм.  Фильмы о Великой Отечественной Войне, познавательные занятия в ДОУ, встречи с ветеранами, утренники и выступления для ветеранов - всё это заставляет ребенка задуматься: что же это была за война, что её окончание празднуется вот уже почти семь десятилетий?
     Самый надежный источник, из которого ребенок может почерпнуть знания об этом таинственном событии - семья. И вот перед Вами неожиданно встает важная и сложная задача: как объяснить ребенку, что такое Великая Отечественная война, и чем она отличается от остальных войн.
      На первый взгляд задача эта кажется простой, на самом же деле, мировосприятие и мироощущение ребенка очень сильно отличается от мировосприятия взрослого. Поэтому многие вещи, ребенку необходимо объяснять отдельно, чтобы он смог осознать суть и смысл Вашего рассказа.
     О войне, естественно, нельзя рассказать за один раз, и вы будете периодически возвращаться к этой теме, отвечая на детские вопросы, рассказывая, по мере взросления ребенка, все больше и больше. Чтобы пробудить в ребенке интерес к теме войны, покажите ему существующие вокруг него свидетельства прошлого. Даже если среди ваших родственников и знакомых нет ветеранов, которые, конечно, являются, лучшими рассказчиками, вы можете показать ребенку памятные мемориалы, сказать, что Вечный огонь всегда горит, напоминая людям о тех, кто погиб на войне.
     Прежде чем говорить непосредственно о войне, напомните или расскажите ребенку о том, что в мире есть много стран, их населяют разные люди, которые говорят на разных языках.  Если в живых есть бабушки и дедушки, видевшие войну своими глазами, можно совместить приятное с полезным – навестить их и выслушать их воспоминания о военных днях. Таким образом, Вы не только расширите кругозор своего ребёнка, но и дадите возможность ему гордиться и уважать своих бабушек и дедушек.
        В разговоре с маленькими детьми не стоит, конечно, подробно говорить о ужасах войны, о концлагерях. Ваша задача – не напугать ребенка, дав ему пищу для неврозов и ночных кошмаров, а просветить. Говоря о блокаде Ленинграда, не надо вдаваться в подробности, достаточно будет сказать, что фашисты блокировали подъезды к городу, чтобы туда нельзя было доставить еду, и жители города вынуждены были голодать.
       Первое, что Вам следует объяснить ребенку - это то, что специального места для проведения военных действий нет. Полем боя может стать любое место на земле, будь то ненаселенное место или населенный пункт. Фронт - это совокупность всех полей боя. Фронт сдвигается в ту или иную сторону в зависимости от того, чья армия наступает, а чья, соответственно, отступает. Линией фронта называют линию на карте, которая разделяет территории, контролируемые армиями. Но в реальности никаких линий, прочерченных на земле, либо обозначенных столбиками нет.
     Тыл - это тоже не специальное место, а всего лишь территории, расположенные далеко от линии фронта. 
      Ребенок уверен, что сражаются на войне только Солдаты и Партизаны. Солдаты - люди, обученные в Армии, чтобы защищать страну (либо обученные во Вражеской Армии нападать на чужие страны). Партизаны - люди, которых не взяли в армию по какой-то причине, но которые тоже хотят защищать страну. Солдаты сражаются с врагом лицом к лицу, партизаны нападают из леса, прячась за кустами и деревьями. Всё остальное население страны в военных действиях не участвует. Расскажите ребенку, что солдаты, уходящие на фронт - это и есть самые обычные граждане страны, которые отправились защищать свои семьи.
      Что партизаны - это люди, которые, вместо того, чтобы бежать прочь, когда линия фронта приблизилась к их жилищам, спрятались в окрестных лесах и вносили свой вклад в борьбу с врагом.
       Что по всей стране - хоть в тылу, хоть в прифронтовых областях - люди работали изо всех сил, чтобы обеспечить армию необходимым оружием, снаряжением, припасами. Работали не только взрослые и старики, но даже дети постарше. Объясните, что вся страна, от мала до велика, в меру своих сил и возможностей, приняла участие в этой войне. Именно поэтому и победа является заслугой не только армии, но всей страны.  
     Ребенок уверен, что какие-то особые причины для того, чтобы начать войну, не нужны. Враги нападают потому, что они враги. Набрали достаточно оружия и солдат - и напали. Это естественное поведение для врага, по-другому враг не может. Цель любого врага - завоевать другие страны. Ради чего ведется это завоевание, ребенок не задумывается.   Людей убивали за цвет глаз и волос, за форму носа. За имя. За национальность. Именно из-за того, что нацисты убивали людей тех национальностей, которые считали недостойными жить, они и получили свое название. А в результате опасность угрожала всему миру. В каждой стране были люди, которых нацисты захотели бы убить. Поэтому победа в этой войне так важна для всего мира и для нашей страны в частности.
      И, наконец, последний - по порядку обсуждения, но не по значимости - вопрос, который следует разъяснить ребенку.  Почему война носит название Великая Отечественная.
     Хотя ответ очевиден для взрослого, ребенку нужно объяснить происхождение каждого слова. Постарайтесь не объяснять происхождение названия сами, а, разъяснив ребенку значение слова «отечество», предложить ему подумать, почему война называется именно так. Это очень хороший способ закрепить результаты беседы и убедиться, что ребенок понял Ваш рассказ правильно.
     Посетите мемориалы и памятники павшим солдатам в нашем городе, возложите цветы вместе с ребёнком на их могилы. Не забудьте поздравить бабушек и дедушек праздничными открытками, которые ребёнок может изготовить самодельно или с Вашей помощью. Ну а вечерний салют в честь победителей заключит Ваш рассказ о войне и военном времени.
    Пройдут годы. Ваш повзрослевший ребёнок посадит на колени своих детей и расскажет им о войне. История будет продолжать жить в наших детях.
 
Советы родителям: как рассказать детям о войне
   -Рассказывать о войне следует простым, лаконичным языком. Чем младше ребенок, тем понятнее и доступнее должна быть информация.
--Не нужно пытаться рассказать все и сразу. Лучше разделить разговор на несколько частей. Об оружии поговорить в музее, о героизме – у памятника, о благодарности – создавая подарок ветерану.
-Детям старшего возраста обязательно нужно максимально правдиво доносить информацию о некоторых нюансах войны. Родителю следует быть готовым к нелицеприятным вопросам. Если нет желания отвечать сразу, предупредите ребенка, что он все узнает, но позднее.